Συνέντευξη στη Ζέτα Τζιώτη

Πολύπλευρος δημιουργός ο Απόστολος Γιαγιάννος, εικονογράφος, μελετητής και λογοτέχνης, είναι από τους καλλιτέχνες που έχουν πολλά να μοιραστούν με το κοινό τους.

Με την ευκαιρία της έκθεσής του με τον Νίκο Ζήβα, τον συναντήσαμε στο εργαστήριό του, στο ησυχαστήριό του, έναν χώρο τέχνης και γνώσης. Θαυμάσαμε έργα του παλαιότερα αλλά και πρόσφατα, εγκαταστάσεις που είχαν εικαστικό ενδιαφέρον αλλά και έδιναν τροφή για σκέψη. Τοπιογραφίες, πουλιά, ζώα, λουλούδια, αυγά, έργα που εξερευνούν τον χώρο της πραγματικότητας και της αλληγορίας μάς τράβηξαν την προσοχή.

Εκεί ο καταξιωμένος καλλιτέχνης πειραματίζεται με διάφορα εικαστικά μέσα και μικτά υλικά, παραμένοντας σταθερός μελετητής του κόσμου των συμβολών.

Μας μίλησε για την τολμηρή εικαστική συνάντηση του με τον Νίκο Ζήβα στη ZIVASART GALLERY στην έκθεση με τίτλο «Το σκοτεινό φως».

– Κύριε Γιαγιάννο, έχετε καλύψει μια ευρεία γκάμα θεμάτων στη δουλειά σας. Ποια θέματα σας έχουν αγγίξει ιδιαίτερα;

Ξεκίνησα το 1974 οργανώνοντας την πρώτη μου ατομική έκθεση με θέμα το τοπίο. Ο πυρήνας εκείνης της σύλληψης ήταν ότι το συμβάν είναι ένα αόριστο γεγονός που δεν φανερώνει τις αιτίες του. Οραματιστείτε μια θάλασσα όπου αρμενίζει ένα καράβι παλεύοντας με τα κύματα. Τα συμβάντα στα έργα μου συνδέονται με το παρελθόν χωρίς να αποκαλύπτουν το πρωταρχικό γεγονός… και ατενίζουν το μέλλον.

Ένα από τα αγαπημένα μου θέματα είναι τα ζώα. Η ομορφιά τους είναι άλλοτε άγρια άλλοτε γαλήνια σε ένα περιβάλλον εχθρικό προς αυτά από τον άνθρωπο-καταστροφέα. Είχα εντοπίσει από παλιά, από τότε που δεν είχε ακόμα ασχοληθεί ο πολύς κόσμος, το οικολογικό ζήτημα φοβούμενος την καταστροφή που θα επέλθει. Ήθελα να προσπαθήσω να ξυπνήσω το οικολογικό αίσθημα των ανθρώπων κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για το κακό που προκαλούμε στο οικοσύστημά μας . Είχα επίσης εντοπίσει ότι συχνά τα ζώα έχουν ανθρώπινη υπόσταση. Το βλέμμα ανθρώπων και ζώων έχει κάτι κοινό, που μου φανέρωσε και κοινά σημεία στον χαρακτήρα τους. Έτσι, με την ανάδευση μιας νευρικής πινελιάς τα πορτρέτα πουλιών και ζώων αποκάλυπταν τα κοινά μας μυστικά.

Ασχολήθηκα με διαφόρων ειδών λουλούδια δοσμένα με abstrait πινελιές σαρκάζοντας το παραδοσιακό «βάζο μετ’ ανθέων» και συνέχισα με την ενότητα «Μνήμες», σκούρα τοπία με αρχιτεκτονικά θραύσματα. Λίγο αργότερα έκανα τη σειρά γλυπτών και πινάκων «Δοξαστικά», όπου το σχήμα και σύμβολο του Σταυρού ήταν κυρίαρχο.

– Παρατηρώντας την εξέλιξη της δουλειά σας στον χρόνο βλέπουμε πέρα από την ευρεία θεματολογία και διαφορετικό τρόπο απόδοσης των θεμάτων. Κοιτώντας έργα σας θα μπορούσε να σκεφτεί κάποιος ότι τα έχει κάνει άλλος ζωγράφος. Συμφωνείτε;

Υπήρξαν ζωγράφοι που ασχολήθηκαν μόνο με abstrait ζωγραφική χωρίς να υπάρχει υπόβαθρο. Πιάνοντας ένα πινέλο δεν γίνεσαι ζωγράφος. Για μένα αυτό είναι ένα «μεταμοντέρνο τίποτε». Ήθελα να αποδείξω ότι ένας καλλιτέχνης μπορεί να κάνει λουλούδια και με αφηρημένες πινελιές αλλά να τα αποδώσει και με πιο παραστατικό τρόπο – εναλλάσσοντας τη μοντερνιστική με την κλασικότροπη φόρμα.

Ο καλλιτέχνης θα πρέπει να καλύπτει ευρύ φάσμα τεχνοτροπίας. Προσωπικά φλερτάρω και με την «ποπ» πλευρά της ζωγραφικής, όμως και πάλι ως αποτέλεσμα δεξιοτεχνίας, πράξη χειρός και νου, πλούσια σε κώδικες και νοήματα.

– Ποια είναι η πηγή της έμπνευσης σας;

Αντλώ τα θέματά μου από την καθημερινότητα και την επικαιρότητα σχολιάζοντας το παρελθόν. Βασανίζομαι μόνο με την τέχνη και εκφράζομαι ποικιλοτρόπως μέσω αυτής.

– Κάποια έργα σας θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν προφητικά. Όπως για παράδειγμα το έργο σας με τους Δίδυμους Πύργους. Πώς θα το σχολιάζατε αυτό;

Φυσικά και δεν έχω την ικανότητα να προβλέπω το μέλλον. Εμπνεύστηκα από τη Νέα Υόρκη και χρησιμοποίησα στο έργο μου τους Δίδυμους Πύργους ως σύμβολο του σύγχρονου πολιτισμού. Θέλοντας να προκαλέσω «ρήγμα» σ’ αυτό, τους σκέφτηκα να σπάνε πολλά χρόνια πριν το γεγονός.

Ακόμα, μια τέτοια «μαντική» σύμπτωση ήταν το έργο όπου απεικονίζω την Ακαδημία Αθηνών να έχει πιάσει φωτιά στην αριστερή πλευρά της. Δέκα χρόνια μετά είδα στην εφημερίδα ότι έπιασε φωτιά περίπου σε αυτό το σημείο. Η Ιστορία και η Τέχνη ανταλλάσσουν βλέμματα.

– Έχετε παρουσιάσει σε έργα σας τα ομαδικά αθλήματα. Συγκεκριμένα, σε κάποιο έργο σας θίγετε την κατάσταση του ελληνικού ποδοσφαίρου στις μέρες μας. Τι σας έκανε να ασχοληθείτε με αυτό;

Η κατάσταση του ποδοσφαίρου στη χώρα μας με στενοχωρεί ιδιαίτερα. Ο τρόπος που διεξάγεται καταστρατηγεί το ομαδικό και αθλητικό πνεύμα. Δεν υπάρχει αξιοκρατία, με απογοητεύουν τόσο οι ομάδες όσο και οι οπαδοί που στηρίζουν αυτή την κατάσταση. Λυπάμαι που τόσοι οπαδοί των ομάδων είναι απλώς φανατικοί και δεν θα μπορούσαν να παρακολουθήσουν μια παράσταση ή να διαβάσουν ένα βιβλίο. Στην αρχαία Ελλάδα οι αθλητές διακρίνονταν για το σώμα αλλά και το πνεύμα τους. Στις μέρες μας το ποδόσφαιρο είναι ένα παιχνίδι εξουσίας και χρημάτων.

– Παρουσιάσατε έργα σας με τίτλο «Σκοτεινό φως» που αποτελεί μια σπάνια εικαστική συνάντηση με τον Νίκο Ζήβα. Σε έργα κοινά, η δική σας ζωγραφική και γλυπτική εντάσσονται οργανικά σε εμπνευσμένες κατασκευές του Νίκου Ζήβα ανασυνθέτοντας παλιό υλικό. Μιλήστε μας για αυτή τη συνεργασία σας;

Γνώριζα και εκτιμούσα τον Νίκο Ζήβα από παλιά. Έτσι, αποφασίσαμε να συνεργαστούμε σε έναν χώρο μακριά από τον «προβολέα» του αθηναϊκού κέντρου, παρασύροντας το κοινό εκεί όπου το φως αποκαλύπτεται στο σκοτάδι. Στα έργα μου επανέρχονται οι εσωτερικές μου αφηγήσεις, ως ζώα, ως πουλιά, ως έντομα. Αυτή τη φορά και ως θραύσματα ενός καθρέφτη που συναντούν αισθητικά και λογοτεχνικά μοτίβα, όπως το «Κοράκι» του Έντγκαρ Άλαν Πόε, για να τα επανερμηνεύσουν ποιητικά και πολιτικά. Ο Νίκος πλαισιώνει τα έργα με μια κατασκευή σαν γοτθικό τέμπλο από μάρμαρο, μέταλλο και ξύλο, τα αγκαλιάζει και τα τοποθετεί σε μια περιοχή θεατρικής ατμόσφαιρας και σκοτεινού μαγικού ρεαλισμού, με νεορομαντική διάθεση.

– Πώς εμπνευστήκατε τα έργα αυτής της έκθεσης;

Όλα ξεκίνησαν από το σπάσιμο ενός καθρέφτη στο ατελιέ μου. Βλέποντας τα σπασμένα κομμάτια στο πάτωμα που καθρέφτιζαν το πρόσωπό μου μου έφεραν στον νου τον μύθο του Ναρκίσσου. Έτσι ξεκίνησα να κάνω μικρά έργα, στη συνέχεια συνθέσεις δώδεκα μικρών και κατέληξα να φτιάξω τρίπτυχα, εκκλησιαστικά βημόθυρα κ.λ.π. Σε ένα τρίπτυχο με έντονες κόκκινες και μαύρες πινελιές πλαισιωμένες από τα θραύσματα του καθρέφτη θέλησα να απεικονίζω μια ταυρομαχία υποδηλώνοντας πάθος και πόνο. Είχα οραματιστεί το vestido de luces του ταυρομάχου-Νάρκισσου, το πώς ξεκινάει και πώς καταλήγει μια τέτοια ιστορία.

Στην τρέχουσα έκθεση κύρια θέση έχει το έργο μου που λέγεται «Οιωνός», το οποίο είναι ξόρκι ενάντια στο κακό. Όχι το μεταφυσικό Κακό, αλλά το Κακό ως καθημερινή κοινοτοπία. Θέλοντας επίσης να παρουσιάσω και κάποια πλάσματα του σκοταδιού, και με γνώμονα πάντα την αγάπη μου για το οικοσύστημα, παρουσιάζω και τις νυχτοπεταλούδες.

– Ποια είναι τα σχέδιά σας για το εγγύς μέλλον;

Ετοιμάζω την επόμενη έκθεσή μου με τίτλο «Χαϊκού» και με την πρόθεση μιας ανάλογης ποιητικής λιτότητας.

“Μια τολμηρή καλλιτεχνική συνάντηση”

Η Ντόρα Ηλιοπούλου-Ρογκάν, δρ ιστορικός της τέχνης και τεχνοκριτικός, αναφέρει για την έκθεση: «Στην τωρινή έκθεση με τον τίτλο “Σκοτεινό Φως” το δίδυμο Γιαγιάννου-Ζήβα εντυπωσιάζει με την απόλυτη εναρμόνιση της αυτεξούσιας ταυτότητας των έργων με τον τρόπο προβολής τους. Και αυτό μες από την ποιητική σε όψη και σε υφή σκηνοθεσία της παρουσίασής τους από τον Ζήβα με στόχο την ιδανικότερη δυνατή αξιοποίησή τους από τη σκοπιά της αισθητικής. Μοναδικός σε ένταση είναι ο συγχρωτισμός, εδώ, καθώς τροχοδρομεί το βλέμμα αλλά και τη φαντασία του επισκέπτη σε μιαν ατέρμονα πνευματική και ψυχολογική διαδρομή».

Η Μαρία Γιαγιάννου, συγγραφέας-θεωρητικός τέχνης, γράφει στον κατάλογο της έκθεσης τα ακόλουθα: «Η τολμηρή αυτή συνάντηση καλλιτεχνικών στυλ, απέναντι στην πληκτική προβλεψιμότητα μιας αισθητικά πουριτανικής σύγχρονης τέχνης, υμνεί στοιχεία που λειτουργούν ταυτόχρονα ως φόβητρο και ως γόητρο, ενώ προκύπτει από την ανάγκη μιας συνομιλίας στο περιθώριο του φωτός.

Η περίφημη επωδός στο “Κοράκι” του Πόε “never more!” παίρνει προεκτάσεις πολιτικές, καθώς η σημερινή ελληνική συνθήκη καθιστά πολιτικό το κάθε τι, αλλά και μεταφυσικές, καθώς το σχεδόν εκκλησιαστικό τέμπλο του Ζήβα, η απεύθυνση του μαύρου σκύλου στο στοιχειωμένο φεγγάρι της πόλης του Γιαγιάννου και η σύναξή του από πεταλούδες, που επιμένουν να χρωματίζουν τη νύχτα, αποτελούν στοιχεία που μας μεταφέρουν σ’ ένα γοτθικό παραμύθι διερώτησης για το Επέκεινα».

ΒΙΟ

Γεννήθηκε στην Tρίπολη της Aρκαδίας το 1945.

Σπούδασε γραφικές τέχνες στο ΑΤΙ (1965-1967). Η θεματογραφία του περιλαμβάνει τοπία και νεκρές φύσεις, τις οποίες μεταφέρει σε ένα αφηρημένο ιδίωμα. Ο τρόπος με τον οποίο αποδίδει τη γη και τον ουρανό επιτρέπει να υποθέσουμε ότι επηρεάζεται από την ολλανδική τοπιογραφία.

Από το 1971 ως το 1973 σπούδασε στο εργαστήριο ζωγραφικής του Hλία Δεκουλάκου.
Το 1968 ίδρυσε και διηύθυνε το εργαστήριο Eφαρμοσμένων Tεχνών “Mορφή”. Από το 1974 εγκατέλειψε τις Eφαρμοσμένες Tέχνες και αφοσιώθηκε στη ζωγραφική. Η θεματογραφία του περιλαμβάνει τοπία και νεκρές φύσεις, τις οποίες μεταφέρει σε ένα αφηρημένο ιδίωμα. Ο τρόπος με τον οποίο αποδίδει τη γη και τον ουρανό παραπέμπει σε επιρροές από την ολλανδική τοπιογραφία. Είναι μέλος του ΕΕΤΕ.

Έχει πραγματοποιήσει περισσότερες από 80 ατομικές εκθέσεις σε Eλλάδα, Γαλλία, Bέλγιο, Aγγλία, Iσπανία, Iταλία, Kύπρο. Έχει λάβει μέρος σε ομαδικές εκθέσεις σε Eλλάδα, Kύπρο, USA, Kαναδά, Aυστραλία, Aγγλία, Γαλλία, Bέλγιο, Iταλία, Oλλανδία, Γερμανία, Eλβετία, Iσπανία, Iσλανδία, Bουλγαρία. Έχει εικονογραφήσει βιβλία Eλλήνων συγγραφέων. Δημοσίευσε λογοτεχνικά κείμενα σε διάφορα περιοδικά.

Aσχολήθηκε με τη λαογραφία και τα εικαστικά του θεάτρου σκιών («Ο Κόσμος του Καραγκιόζη – Φιγούρες», «Ο Κόσμος του Καραγκιόζη – Σκηνικά», εκδόσεις Eρμής, 1975 -1976). To 2003 κυκλοφόρησε το μυθιστόρημά του «Γκουντ Μπάι Φορέβερ» (εκδόσεις Κάκτος). Έργα του βρίσκονται στην Eθνική Πινακοθήκη της Eλλάδος, στο Mουσείο Aιγαίου, στο Mουσείο Bορρέ, στο Mουσείο Φρυσίρα, στο Yπουργείο Πολιτισμού, στην Eθνική Tράπεζα της Eλλάδος, στην Tράπεζα ETEBA, σε Πρεσβείες της Eλλάδος στην Eυρώπη, σε δημόσια, δημοτικά και ιδιωτικά μουσεία, σε ιδιωτικές συλλογές στην Eλλάδα και στο εξωτερικό. Έργα του έχουν καταχωρηθεί στους καταλόγους των οίκων Sotheby’s και Christie’s.

Zει και εργάζεται στην Aθήνα.