Συνέντευξη στη Ζέτα Τζιώτη

Χαζεύοντας τις όμορφες θάλασσες και τις θελκτικές γυναικείες φιγούρες της εικαστικού Δέσποινας Κουβάτσου, το μυαλό μας πηγαίνει σε ξένοιαστες διακοπές, νησιά, όμορφα μέρη. Όση αισιοδοξία κρύβουν οι πίνακες της, τόσο αισιόδοξη είναι και η ίδια σαν άνθρωπος. Η μαθήτρια του ιδιαίτερα καταξιωμένου ζωγράφου, Αγγέλου Παναγιώτου αντιμετωπίζει με ψυχραιμία και θετική διάθεση την υφιστάμενη κατάσταση και ξορκίζει το κακό με την τέχνη.

Η “πανδημία” την βρήκε να εκθέτει στην γκαλερί Αργώ στο Κολωνάκι και παρόλα αυτά παραμένει αισιόδοξη.

-Δέσποινα, πιστεύετε ότι οι πανδημίες πλήττουν σημαντικά και την αγορά της τέχνης. Πώς διαβλέπετε να εξελίσσετε η κατάσταση;

-Δυστυχώς έγινε αυτή η ανατροπή στη ζωή μας, που δεν μπορούσε να περάσει ούτε σα σκέψη από το μυαλό μας. Ξαφνικά άλλαξαν όλα τα δεδομένα, από τα πιο καθημερινά απλά πράγματα, έως αυτό που είναι η ίδια η ζωή μας, η τέχνη μας. Σε όλους τους καιρούς η όποια κρίση, οικονομική, πολιτιστική, κοινωνική, το πρώτο που επηρεάζει είναι την τέχνη.

Πάντα η τέχνη εθεωρείτο είδος πολυτέλειας και όχι είδος πρώτης ανάγκης. Όμως είναι ανάγκη, τροφή ψυχής και για τους καλλιτέχνες που εκφράζονται μέσω αυτής αλλά και για τους φιλότεχνους που απολαμβάνουν τις δημιουργίες αυτές. Πρέπει λοιπόν να περιμένουμε με υπομονή να περάσει αυτή η πανδημία και με αισιοδοξία να αρχίσουμε ξανά ότι σταματήσαμε απότομα και να βρούμε τα βήματα και τους προορισμούς μας.

-Είστε αισιόδοξη; Πιστεύετε ότι η αγορά της τέχνης θα φτάσει κάποια στιγμή στα επίπεδα προ κρίσης του 2009;

-Φυσικά, τα πάντα κάνουν κύκλο! Μετά από μία καταιγίδα βγαίνει το ουράνιο τόξο. Ήδη πριν την εμφάνιση της πανδημίας, είχε αρχίσει να επιστρέφει το ενδιαφέρον για την τέχνη. Ελπίζω ότι θα ξεπεραστεί και αυτό το εμπόδιο. Η αγορά της τέχνης θα ενεργοποιηθεί ξανά, γιατί προσφέρονται ευκαιρίες, οι τιμές κινούνται σε φυσιολογικά έως και χαμηλά επίπεδα.

Οι εκθέσεις βρίσκονταν σε άνθιση έως τον Μάρτη 2020 που μας βρήκε ο covid-19 και έκλεισαν οι Γκαλερί. Φυσικά και θα περάσει κάποιο διάστημα. Μικρό-μεγάλο δεν ξέρω πόσο, ελπίζω να είναι μικρό, για να ξαναβρούμε τους ρυθμούς μας. Η τέχνη είναι όπως το φως και το οξυγόνο για τον άνθρωπο δε γίνεται λοιπόν ζωή χωρίς τέχνη.

-Ποιοι από τους πίνακες που παρουσιάζουν ιστορικές καταστροφές και πανδημίες σας έρχονται στο μυαλό; Είναι κάποιοι από αυτούς που σας έχουν επηρεάσει;

-Είναι δύο έργα που ξεχωρίζω ιδιαίτερα τόσο λόγω της θεματολογίας τους, όσο και για το ότι στιγμάτισαν την εποχή τους.

Το θέαμα των ομαδικών τάφων στις Ηνωμένες Πολιτείες μου έφερε στο νου ένα πίνακα του αγαπημένου μου Καραβάτζιο: «Οι Επτά Πράξεις του Ελέους» (1606-1607). Πρόκειται για ένα έργο από τις τελευταίες ελαιογραφίες του μεγάλου μπαρόκ καλλιτέχνη. Μια πνευματική οραματική σύνθεση, όπου στα στενά κακόφημα σοκάκια της Νάπολης άνθρωποι ανώνυμοι κάτω από τη θεία χάρη προβαίνουν σε πράξεις ελέους…

Στο αριστουργηματικό αυτό έργο, λοιπόν, που κοσμεί την αγία τράπεζα της εκκλησίας Pio Monte della Misericordia στην καρδιά της Νάπολης, μεταξύ άλλων, απεικονίζεται η ακόλουθη σκηνή, που φαντάζομαι και σε σας έχει μείνει χαραγμένη στη μνήμη σας.

Ένας ιερέας κρατάει έναν πυρσό, καθώς ένας άνδρας μεταφέρεται για να ταφεί μέσα στη νύχτα. Η ταφή είναι μια πράξη ελέους της Χριστιανοσύνης…

Ένα από τα πιο τρομερά αποτελέσματα της πρώτης πανδημίας στην Ευρώπη ήταν ότι οι νεκροί δεν μπορούσαν να θαφτούν με αξιοπρέπεια. Τα πτώματα έμεναν για μέρες παρατημένα στους δρόμους ενώ οι «λάκκοι της πανώλης» που ανακαλύφθηκαν αργότερα γεμάτοι με σκελετούς επιβεβαιώνουν ότι οι νεκροί πετάχτηκαν σε ομαδικούς τάφους.

Οι μοναδικές φωτοσκιάσεις του Καραβάτζιο, αποδίδουν την απίστευτα επιβλητική ατμόσφαιρα του έργου. Ο άγγελος με απλωμένα φτερά περιμένει να επέμβει και να σώσει ψυχές. Ενώ στο κάτω μέρος του πίνακα κυριαρχεί φωτισμένο ένα γυμνό κορμί.

Άλλο ένα έργο που θα ήθελα να αναφέρω είναι το «Plague», που αποτελεί κορυφαία ζωγραφική σύλληψη του Ελβετού συμβολιστή ζωγράφου, Arnold Böcklin και χρονολογείται περί το 1898. Σήμερα εκτίθεται στο Kunstmuseum Basel, στην Ελβετία.

Στην «Πανούκλα», η Αρρώστια παίρνει τη μορφή ενός μιαρού μυθολογικού τέρατος που κυριαρχεί στη σύνθεση και θερίζει τη ζωή. Η μορφή αυτή-που φέρνει στο νου και σκηνές Αποκάλυψης- αποδίδεται με τη χρήση διαφορετικών αποχρώσεων πράσινου, καφέ και μαύρου, ενσαρκώνοντας έτσι με μοναδικό τρόπο την φθορά, την αποσύνθεση, το θάνατο και έρχεται σε αντίθεση με το κόκκινο, το μόνο ζωντανό χρώμα που φορά η απεικονιζόμενη γυναίκα του πίνακα. Η σύνθεση αυτή συνομιλεί με το γοτθικό τρόμο του Μεσαίωνα αλλά και την υπερβολή του σουρεαλισμού και ίσως γι΄ αυτό είναι τόσο δημοφιλής στου σύγχρονους ζωγράφους. Το σκοτεινό ύφος, τα πένθιμα θέματα και το μυστικιστικά φορτισμένο συναίσθημα των έργων του, κατάφερε να γοητεύσει τους σουρεαλιστές ζωγράφους της εποχής.

-Σε ποιους τομείς η πανδημία αυτή επηρεάζει τον καλλιτέχνη; Τελικά αυτή η κρίση έχει μόνο αρνητικά; Βλέπετε κάτι θετικό σ΄ αυτήν την πρωτόγνωρη κατάσταση;

-Η πανδημία αυτή επηρεάζει δυσμενώς την παγκόσμια οικονομία και ακόμη περισσότερο την οικονομική κατάσταση των καλλιτεχνών. Αυτό είναι το αρνητικό! Είναι δύσκολο με το lockdown των Γκαλερί και δίχως πωλήσεις.

Όμως η καραντίνα, ο περιορισμός στο σπίτι για τους καλλιτέχνες είναι θετικό. Το «να μένουμε σπίτι» είναι κάτι συνηθισμένο για εμάς. Μόνο έτσι δημιουργεί ένας καλλιτέχνης, απομονωμένος στο χώρο του. Για εμάς λοιπόν, ένας εγκλεισμός δεν είναι πρωτόγνωρη κατάσταση, αλλά γνώριμη κατάσταση ωφέλιμη και δημιουργική.

-Η τεχνολογία στην υπηρεσία της τέχνης. Αυτόν τον καιρό όλα γίνονται διαδικτυακά, εκθέσεις, παραστάσεις, σεμινάρια. Πως σας φαίνεται αυτό; Είναι μία διέξοδος; Είναι μήπως το μέλλον;

-Μπήκαμε σε μια νέα εποχή! Ναι ασφαλώς και οι διαδικτυακές εκθέσεις είναι μια διέξοδος. Η τεχνολογία τα τελευταία χρόνια είναι στην υπηρεσία των καλλιτεχνών, έχουμε τις προσωπικές ιστοσελίδες μας, τα κοινωνικά δίκτυα που προβάλουμε τη δουλειά μας, υπάρχουν ομάδες καλλιτεχνών που με την καθοδήγηση Ιστορικών Τέχνης εκθέτουν τα έργα μας, καθώς και διεθνείς ηλεκτρονικές γκαλερί που συνεργαζόμαστε.

Τώρα πια το να συμμετέχουμε σε διαδικτυακές εκθέσεις δεν είναι κακή ιδέα, αλλά….! υπάρχει αυτό το αλλά…. Διότι άλλη συγκίνηση έχει η πραγματική έκθεση! Η απόλυτη επαφή με τα έργα τέχνης, η ενέργεια του στησίματος των έργων, τα εγκαίνια, το σύνολο των έργων μέσα στο χώρο, ο τρόπος που τα έργα αλληλοεπιδρούν μεταξύ τους. Εγώ λειτουργώ με το ρομαντισμό της δικής μου εποχής, που απαιτεί την επαφή ζωντανή με το έργο τέχνης.

-Η πανδημία σας «πέτυχε» στην αρχή της έκθεσής σας στη γκαλερί Αργώ. Μιλήστε μας για αυτήν. Πώς θα εξελιχθεί;

-Είχαμε αυτήν την ατυχία. Ετοιμαζόμασταν ενάμιση χρόνο για αυτήν την έκθεση στην Γκαλερί Αργώ με τίτλο «”Η δε γυνή ίνα τέχνην ποιή…», τέσσερις γυναίκες ζωγράφοι: Ντιάννα Γιαννοπούλου, Βάσω Γκιώνη-Ζησιμοπούλου, Σμαράγδα Παπούλια και εγώ.

Τον κατάλογο της έκθεσης έχει εξαιρετικά προλογίσει η Δρ.Ιστορικός της Τέχνης κυρία Ντόρα Ηλιοπούλου-Ρογκάν. Τα εγκαίνια της έκθεσης ήταν Δευτέρα 9 Μαρτίου, μέρα συμβολική δηλαδή επόμενη Ημέρα της Γιορτής της Γυναίκας γι’ αυτό και η έκθεση ήταν καθαρά γυναικεία υπόθεση… και μας βρήκε το lock down.

Ευτυχώς όμως μέσα στην ατυχία μας προλάβαμε και κάναμε τα εγκαίνια. Ελπίζουμε ότι με τη νέα σεζόν θα μπορέσουμε να την επαναφέρουμε για κάποιες μέρες.

Οι αγαπημένες μας γκαλερίστες Φρανσελίνα και Αλεξία Σερέζη αναπροσαρμόζουν το πρόγραμμα της Αργώ στα νέα δεδομένα τηρώντας όλα τα απαραίτητα μέτρα και θα είναι μεγάλη μας χαρά να μας τιμήσετε τότε με την παρουσία σας.

Info

Γκαλερί Αργώ
Νεοφύτου Δούκα 5, 10674 Κολωνάκι

Ομαδική έκθεση
 «Ἡ δέ γυνή ἳνα τέχνην ποιῇ»

Ντιάνα Γιαννοπούλου
Βάσω Γκιώνη-Ζησιμοπούλου
Δέσποινα Κουβάτσου
Σμαράγδα Παπούλια