Το μυστήριο του Πικάσο

Γράφει ο Γιώργος Δήμος

Το ντοκιμαντέρ του Ανρί-Ζωρζ Κλουζώ, «Le mystère Picasso» (1955), με πρωταγωνιστή τον Ισπανό ζωγράφο, Πάμπλο Πικάσο, είναι ένα από τα λίγα του είδους του και αποτελεί ένα πραγματικό «art film». Ο σκηνοθέτης γνώριζε το ζωγράφο από 14 χρονών και ο κοινωνικός τους κύκλος ήταν κοινός, καθώς και οι δύο ήταν φίλοι με τον Ζαν Κοκτώ, τον Ζαν-Πωλ Σαρτρ, τον Ρενέ Κλαιρ, και άλλους διανοούμενους Ευρωπαίους της περιόδου. Η ταινία μας δείχνει τον Πικάσο πρώτα να σχεδιάζει και ύστερα να χρωματίζει 20 πίνακες που έφτιαξε αποκλειστικά για το ντοκιμαντέρ αυτό και στη συνέχεια τους κατέστρεψε, ούτως ώστε να «επιβιώσουν μόνο στο φιλμ».

Αρχικά, το «Mystère Picasso» το είδαν μόλις 37 χιλιάδες άνθρωποι, αφενός λόγω του θέματός του, που δεν απευθυνόταν σε ιδιαίτερα ευρύ κοινό και αφετέρου λόγω της φήμης του Κλουζώ μετά τον πόλεμο, αφότου η νέα κυβέρνηση τον καταδίκασε ως σύμμαχο των Γερμανών. Με την υποστήριξη των λόγιων φίλων του, η ποινή του σκηνοθέτη μειώθηκε (αρχικά του είχε απαγορευτεί ακόμα και να πλησιάσει κινηματογραφικό συνεργείο για δύο χρόνια, αλλά στη συνέχεια το διάστημα αυτό έγινε 12 μήνες) και με τα χρόνια, αλλά και τις σημαντικές του συνεισφορές στον παγκόσμιο κινηματογράφο («Το μεροκάματο του τρόμου», 1953, «Οι Διαβολογυναίκες», 1954) η φήμη του Κλουζώ σταδιακά αποκαταστάθηκε και η Γαλλία τελικά ανέδειξε το ντοκιμαντέρ με τον Πικάσο ως «εθνικό θησαυρό», το 1984.

Πηγή εικόνας: www.reader.gr

Η εξέλιξη του «art film», ή αλλιώς «ciné poème» (κινηματογραφικό ποίημα), είναι παράλληλη με εκείνη του «αφηγηματικού φιλμ». Τα παραδείγματα είναι αμέτρητα, από τους πειραματισμούς του Μαρσέλ Ντυσάν και του Μαν Ρέι με το μέσο, μέχρι τις πιο ολοκληρωμένες προσπάθειες του Σαλβαδόρ Νταλί και του Λουίς Μπουνιουέλ.

Στα μέσα της δεκαετίας του 1950, το «art film», ως είδος, είχε παραγκωνιστεί και στο προσκήνιο είχε έρθει ο ιταλικός νεορεαλισμός, όσο αφορά την Ευρώπη και φυσικά το Χόλυγουντ, όσο αφορά την Αμερική και κατά προέκταση όλο τον κόσμο. Ενώ, λοιπόν, ο Κλουζώ έκανε κυρίως «αφηγηματικό» σινεμά, και σε αυτόν τον τομέα άλλωστε διακρίθηκε, το ντοκιμαντέρ αυτό ήταν ένας φόρος τιμής στην όμορφη εποχή πριν έρθουν τα δεινά του πολέμου, όταν έκανε το ξεκίνημά του ο Πικάσο.

Πηγή εικόνας: emuseum.mfah.org

Όπως ήταν χαρακτηριστικό για τον Ισπανό καλλιτέχνη, η δήλωσή του ότι τα έργα που φτιάχτηκαν αποκλειστικά για την ταινία, στη συνέχεια καταστράφηκαν, είναι πιθανό να μην είναι απολύτως αληθής. Κάποιοι συλλέκτες, γκαλερίστες, και άλλοι άνθρωποι της τέχνης έχουν ισχυριστεί κατά καιρούς πως μερικά από τα έργα αυτά επιβίωσαν. Άλλωστε, ο Πικάσο ήταν πάντα αφοριστικός ως προς τα λεγόμενά του, αλλά οι πράξεις του αποδεικνύονταν πολύ πιο διαλλακτικές.

Το «πείραμα» του Κλουζώ στο «Mystère Picasso» αποτελεί επανάληψη εκείνου στο βελγικής παραγωγής μικρού μήκους ντοκιμαντέρ, «Visit to Picasso» (1949), πάλι με πρωταγωνιστή τον καλλιτέχνη, ο οποίος εκεί ζωγραφίζει επάνω σε γυαλί, αντί για τον καμβά που χρησιμοποιεί στην ταινία του Κλουζώ.

Στιγμιότυπο από το βελγικό ντοκιμαντέρ, «Visit to Picasso» (1949). Πηγή εικόνας: www.filmaffinity.com

Εκείνο που αξίζει να παρατηρήσει κανείς είναι πως ο Πικάσο, ο οποίος έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 91 χρονών το 1973, ήταν ήδη 73 την εποχή που γυρίστηκε το ντοκιμαντέρ. Όπως έχουν πει πολλοί για το ζωγράφο, η περίοδος αυτή της ζωής του, δηλαδή από τα 70 και ύστερα, ήταν μια εξαιρετικά ελεύθερη και πειραματική περίοδος για εκείνον, ακόμα και σε αυτή τη μεγάλη ηλικία. Ο Κλουζώ, αντιθέτως, δεν είδε μεγάλες δόξες μετά τη δεκαετία του 1950, καθώς οι φίλοι και οι συνεργάτες του άρχισαν ένας-ένας να φεύγουν από τη ζωή. Το «Mystère Picasso» καταγράφει μια μοναδική στιγμή και για τους δύο και αποτελεί ένα πραγματικό θησαυρό, τόσο για τους φίλους του κινηματογράφου, όσο και για τους φίλους των εικαστικών τεχνών.

Δείτε το trailer της ταινίας στο YouTube:

Share this
Tags
Γιώργος Δήμος
Γιώργος Δήμος
Ο Γιώργος Δήμος γεννήθηκε το 1993 στην Αθήνα. Σπούδασε Δημιουργική Γραφή και Φιλοσοφία στο Pratt Institute, στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης, όπου και έζησε για 8 χρόνια. Το 2019 επέστρεψε στην Ελλάδα και από τότε εκδίδει συστηματικά άρθρα σε περιοδικά, κυρίως σχετικά με τον κινηματογράφο, τη λογοτεχνία και τη φωτογραφία. Είναι μέλος της Ένωσης Ευρωπαίων Δημοσιογράφων για την Ανεξαρτησία και τη Διαφάνεια των ΜΜΕ.

ΠΡΟΣΦΑΤΑ

Οι εννοιολογικοί περίπατοι της τέχνης του Richard Long

Γράφει ο Κώστας Ευαγγελάτος, Ζωγράφος. λογοτέχνης, θεωρητικός της τέχνης Ο Richard Long γεννήθηκε στο Μπρίστολ της Αγγλίας το 1945. Σπούδασε από το 1962-1965 στο West of England...

Η απαράμιλλη γλυπτική της παραβατικής ζωής του Τσελίνι

Γράφει ο Κώστας Ευαγγελάτος, Ζωγράφος. λογοτέχνης, θεωρητικός της τέχνης O Μπενβενούτο Τσελίνι / Benvenuto Cellini, γεννήθηκε το 1500 στη Φλωρεντία. Καλλιτέχνης αργυροχρυσοχόος, γλύπτης, ζωγράφος, σχεδιαστής, στρατιώτης, μουσικός,...

Ανοιξιάτικη δημοπρασία με 136 δημιουργίες Νεοελληνικής Τέχνης

H Ανοιξιάτικη δημοπρασία Νεοελληνικής Τέχνης της VERGOS Auctions περιλαμβάνει 136 έργα με σημαντικές υπογραφές καλλιτεχνών, σε ιδιαίτερα προσιτές τιμές εκκίνησης. Η δημοπρασία θα πραγματοποιηθεί διαδικτυακά...

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

More like this